Este manual foi escrito a través da colaboración de varias organizacións e persoas que comparten o obxetivo común de contribuir á educación ao redor do mundo. Ti tamén podes contribuir á redacción e mellora desta guía. Todo o que precisas facer é enviarnos un e-mail a info@chamilo.org coas túas suxerencias para melloras – podes adxuntar a túa propia versión modificada de párrafos, capítulos, capturas de pantalla ou incluso o manual completo! ¡É así de fácil!

Se debe haber unha razón pola cal Chamilo existe, é a súa xinceleza de uso. Chamilo é a ferramenta ideal para apoiar ao docente neófito en tecnoloxías na súa transición de cursos presenciais a cursos virtuais ou semi-virtuais.

E é que, no equipo de Chamilo, facemos as cousas distintas. Esforzámonos, a cada paso, a cada nova versión, en simplificar a interface para que cualqueira docente que saiba usar un cliente de correo web (a través do seu navegador) tamén saiba usalo, sen necesidade de longas capacitaciones ou de lecturas de manuais como este (que só serve para un uso avanzado do sistema, ou para verificar conceptos básicos e descubrir novas funcionalidades).

A sencillez non só é aprender máis rápido, é acelerar todas as etapas da xeración de contido e de seguimento dos alumnos, a tal punto que non mine a motivación dos docentes, para que eles poidan trasladar a súa paixón máis alá das barreiras técnicas o tecnolóxicas, e que o impacto sobre la educación non sexa reducido por tontas trabas na súa aprendizaxe dunha nova metodoloxía.

Un profesor que utilice Chamilo se beneficiará, ademáis, dunha serie de ferramintas que lle permiten crear un entorno de aprendizaxe eficiente. Ao crear ou editar un curso, poderá:

• importar ou crear documentos (audio, vídeo, imaxes) e publicalos,

• construir exercicios e exames con calificación automática e retroalimentación se se require,

• crear ou importar contidos (SCORM y AICC) ,

• configurar a entrega de traballos virtuais,

• describir os compoñentes do curso a través da sección descripción,

• comunicarse a través do foro ou chat,

• publicar anuncios,

• engadir enlaces,

• crear grupos de traballo ou grupos de laboratorio,

• establecer un aula virtual (a través da extensión videoconferencia),

• xestionar as calificacións, certificacións e competencias na ferramenta de evaluación,

• crear enquisas,

• engadir unha wiki para crear documentos de maneira colaborativa,

• utilizar un glosario,

• utilizar unha axenda,

• xestionar un proxecto (a través da ferramenta blog),

• facer o seguimiento dos estudantes nos cursos,

• rexistrar as asistencias,

• elaborar un diario de clase (progreso do curso).

A plataforma Chamilo é extremadamente flexible. Todas as súas ferramentas poden ser personalizadas de acordo coas necesidades de cada curso. Proporciona unha interface de usuario amigable e intuitiva que non require de especiais habilidades ou coñecementos previos.

Este manual foi redactado pensando nos educadores: profesores, titores, preparadores, instructores e outros involucrados na educación que se atopan coa responsabilidade (ben por elección ou por necesidade) de xestionar un curso de e-learning.

Entrar no mundo do e-learning pode presentar un reto complexo, incluso desalentador, pero cremos que Chamilo LMS en sí mesmo proporciona unha solución de benvida para os recén chegados. Aprendendo a utilizar Chamilo percorrerás unha boa parte do camiño na vía para chegar a dominar moitos aspectos chave do e-learning.

Se eres xa un educador con experiencia en e-learning, poderás atopar nesta guía unha útil e detallada explicación para traballar con Chamilo, e permitirate mellorar as túas habilidades na utilización de ferramentas de e-learning para desenvolver os teus cursos.

Chamilo ten dous obxectivos principais:

1. Apoiar ao profesor para unha mellor resposta ás necesidades dos seus alumnos, e

2. Facilitar a construcción e edición de materiais dixitais de alta calidade para e-learning que o profesor pode non só crear senón tamén desenvolver para mellorar continúamente o contido dos seus cursos.

Este manual de referencia foi deseñado para conducirte a través dun sencillo camino de aprendizaxe, introducindo en primeiro lugar as ferramentas máis comúnmente utilizadas e guiándote a continuación progresivamente hacia características máis complexas ou menos utilizadas.

(A excepción a este patrón é a ferramenta de rede social, a cal é explicada de forma separada ó final da guía. Colocámola ahí para ofrecer un respiro tras os 3 ou 4 capítulos anteriores, que suponen un reto algo maior que os outros).

Seguindo este camino, atoparás diferentes enfoques para configurar Chamilo que serán de utilidade cando organices cursos para os teus estudantes, simplificando o teu traballo de seguemento e axudándote a identificar fácilmente e apoiar aos individuos “floxos” mentras progresan no curso en xeral.

Recomendamoste botar un vistazo ó Glosario (sección 37.1). Darache una visión xeral sobre os termos usados ao largo desta guía e evitarache confusión nalgunhas seccións.

Se xa tes unha conta de profesor no portal Chamilo, podes ir directamente ao Capítulo 5, que describe a interface de Chamilo. Se estás familiarizado con ela, vai o Capítulo 6 que explica cómo crear un curso. Se xa eres un administrador de curso (por exemplo un profesor que creou cursos), debes ir directamente ao Capítulo 9, onde se comenzan a explicar as ferramentas do curso. Para aqueles que estén familiarizados coas ferramentas, gran parte desta guía lles resultará familiar, aínda que pode que lles resulte interesante investigar as características actualizadas, como no capítulo 36 A Rede Social.

Este manual tamén puede servir como unha práctica guía de referencia rápida, grazas ao Índice Alfabético.

Se tes preguntas adicionales sobre o uso de Chamilo, podes visitar o foro (https://chamilo.org/forum), onde moitos outros usuarios, profesores, administradores e desenvolvedores estarán encantados de axudarte a atopar as respostas.

Se precisas máis requerimentos, podes considerar o contratar a un dos nosos proveedores oficiales (https://chamilo.org/en/providers), un grupo de empresas e institucións que ofrecen servizos profesionais sobre Chamilo. Os proveedores oficiais teñen un amplio e probado historial de implicación no proxecto e están comprometidos a manter o seu modelo colaborativo. Contratándoos tamén apoias ao proxecto Chamilo.

Algúns sistemas de xestión da formación caen no erro de intentar apoiar unha metodoloxía de aprendizaxe específica (por exemplo o constructivismo social), quizá para ganar alguhna efímera credibilidade pedagóxica. Mentras que enfocarse nun único paradigma poida ser apropiado, incluso desexable, por parte de profesores ou organizacións, Chamilo resiste a tentación de limitar o deseño da plataforma a un enfoque específico.

Segundo a nosa experiencia, o papel dun Sistema de Xestión do Aprendizaxe (LMS) é proporcionar unha ferramenta que poida adaptarse ás necesidades e os desexos do usuario. Aportar “o instrumento correcto para o traballo” pode estar ben para ferramentas cun único propósito (un martillo, un garfo ou un lápiz). Para un sistema complexo coma un LMS, sen embargo, é unha combinación da amplia gama de funcionalidades flexibles e adaptables da plataforma e o uso creativo das mesmas por parte do profesor, o que resultará, no seu momento, en cursos que reflexen unha metodoloxía específica de aprendizaxe, xa sea construtivismo social, instrucionalismo, condutismo, construtivismo radical, interacionismo simbólico, ou outros.

Chamilo recoñece o papel do profesor en elixir o seu propio enfoque de ensinanza, e esfórzase en asegurar que todos estes paradigmas educativos poidan ser efectivamente implementados empregando varias combinacións das flexibles ferramentas proporcionadas pola plataforma.

Chamilo LMS permiteche desenvolver un curso empregando calqueira paradigma/enfoque/método co que ti, como profesor (ou a túa institución/empresa), síntaste cómodo e desta forma asegúrate que teñas as ferramentas apropiadas para traballar.

Chamilo LMS é un sistema para xestión da formación (Learning Management System) deseñado para apoiar á educación online (frecuentemente denominada e-learning). É un software gratuito que foi desenvolvido a través da colaboración de varias empresas, organizacións e individuos de acuerdo cun modelo coñecido como Open Source (código libre), pero con estrictos valores éticos.

Isto significa que es libre de descargar e empregar Chamilo, sempre que aceptes os termos da súa licencia, (detallados na licencia GNU/GPLv3). Mentras te comprometas a mantelos, te conferirá catro liberdades esenciais: libertad de uso, estudio, modificación y distribución del software.

Ilustración 1: Dereitos para usar, estudar, modificar, compartir e distribuir o software

Ademáis de ser desenvolvido de maneira colaborativa por docenas de persoas en todo o mundo, Chamilo está tamén apoiado pola Asociación Chamilo, unha organización sen ánimo de lucro que ten por obxetivo principal manter a plataforma e asegurar a súa continuidade. Tales garantías de aceso libre permanente fan de Chamilo un sistema de e-learning único.

¡Por favor non dubides en contribuir tamén a Chamilo! Podes facelo promovendo a súa utilización, reportando erros, suxirindo melloras, traducindóo (ou os seus manuais) á túa lingua nativa, ou incluso desenvolvendo extensións ou correccións pola túa conta.

Se tes dúbidas sobre como contribuir podes contactar con nós no seguinte correo: communication@chamilo.org

Chamilo foi deseñado para proporcionar axuda e apoio dentro na propia aplicación. As iconas prevíronse para simbolizar o que representan, independentemente dun idioma ou cultura concretos. Ademáis, cada icona ten unha descripción breve do seu funcionamiento que se mostra ao pasar sobre ela o punteiro do ratón (sen facer clic). (Ilustración 2: Descrición iconas).

Ilustración 2: Descripción iconos

También hay un sistema de ayuda en línea en la mayoría de las páginas que aparece como un salvavidas parcialmente oculto en la parte superior derecha de la pantalla (ver Ilustración 3: Ayuda plegada) y que se despliega al pasar el puntero por encima (ver Ilustración 4: Ayuda desplegada ). Permanece en la misma posición cuando te desplazas por la pantalla así que está continuamente disponible y puedes abrirla o cerrarlas sin que afecte a tu trabajo actual. Cuando haces clic en el salvavidas, una pequeña guía se abrirá, explicando la herramienta en la que estés así como la forma de usarla (ver Ilustración 5: Ventana de ayuda contextual).

Ilustración 5: Ventana de ayuda contextual

Terminología

Chamilo está siendo utilizado por decenas de miles de organizaciones en todo el mundo, en diferentes idiomas, incluyendo escuelas de enseñanza primaria, colegios, institutos, universidades, ONG, instituciones gubernamentales, pequeñas, medianas y grandes empresas.

Ilustración 6: Historial de instalaciones Chamilo en el mundo, Enero 2010 a Mayo 2013

Obviamente, todas ellas tienden a usar terminologías ligeramente diferentes. Por ejemplo, algunas instituciones llamarán a sus cursos “sesiones formativas”, otras los llamarán “espacios de aprendizaje” y otras simplemente “cursos”. Esto supone un reto para diseñar una plataforma de formación de “talla única” (o incluso una guía de usuario), así que hemos buscado una vía intermedia, y empleado una terminología simple y universal que creemos tendrá sentido para todos nuestros usuarios.

Historial de instalaciones Chamilo en el mundo, Mayo 2014 a Octubre 2015 (llegando a 26,400 portales)

Por supuesto, comprendemos que tu organización pueda preferir una terminología específica, por lo que hemos equipado Chamilo con una forma de editar cualquier término de la interfaz desde la administración de la plataforma (requiere habilidades de administración y así se describe en la Guía de Administración de Chamilo). Si necesitas una personalización con urgencia, puedes consultar a uno de nuestros proveedores oficiales para la elaboración de un paquete de lenguaje personalizado para importar en tu plataforma.

En esta guía, nos hemos esforzado por utilizar una terminología universal. Así, por ejemplo, el término comúnmente empleado en educación “alumno” ha sido reemplazado por términos más neutrales como “estudiante” que se aplica también en el mundo empresarial. Cuando nos referimos a todas las clases de usuarios de forma colectiva, hemos decidido utilizar el término “usuario”.

Así mismo, hemos elegido el término “docente” para identificar a distintos actores que tienen un rol similar pero no idéntico: los formadores, docentes, profesores, maestros (y sus equivalentes femeninos, por supuesto).

Este manual está disponible en varios formatos, así que siempre puedes descargarlo desde nuestra web en un formato editable y realizar una rápida operación de buscar/reemplazar para ajustarlo a tus necesidades. No dudes enviarnos a info@chamilo.org la versión actualizada para compartirlo con los demás. Te impresionará cómo esto puede beneficiarte, pues otras comunidades pueden basarse en tu trabajo para mejorarlo aún más.

En esta nueva versión, nos referimos a la unidad mínima en la que se agrupan las herramientas como curso. El término itinerario formativo que ha sido usado en algunas versiones previas ha sido también reemplazado por “Lecciones”.

Encontrarás todos estos términos definidos y explicados en esta guía. Si tienes alguna duda, asegúrate de revisar nuestro Erreur : source de la référence non trouvée en la página Erreur : source de la référence non trouvée . No lo olvides: puedes personalizar estos términos con la ayuda de tu administrador Chamilo (si eres tú mismo, revisa la Guía de Administración de Chamilo).

Posto que sabemos que as convencións facilitan as cousas para todos á hora de recordar e xestionar, utilizamos un conxunto de símbolos visuais en todo Chamilo. Estos símbolos poden aparecer sós representando unha acción, ou unidos a outro símbolo para representar o obxeto da acción.

A continuación se relacionan algúns dos símbolos máis comúnmente utilizados na plataforma:

A de inicio é a primeira páxina visible. Contén o formulario de aceso y algúns outros elementos importantes:

Ilustración 7: Páxina de inicio

• Unha vez que o usuario e o contrasinal foron rexistrados, a conexión é directa (o administrador asigna permisos aos usuarios dependendo da configuración da plataforma).

• É posible rexistrarse na plataforma utilizando un sencillo formulario (¡Rexístrate!).

• No caso de que olvides o teu contrasinal, podes xerar un novo fácilmente (utilizando o enlace de ¿Olvidou o seu contrasinal?).

• A través do enlace Forum do módulo Xeral, accédese ao foro oficial da Comunidade Chamilo.

Nota : Para ver os cursos de acceso restrinxido, o alumno debe estar rexistrado na plataforma e inscrito polo profesor, a través da lista de usuarios do curso.

Como para calqueira plataforma web, os usuarios que desexen aceder aos contidos da mesma deben rexistrarse previamente co seu nome de usuario e contrasinal.

Unha vez conectado, o profesor ten aceso a aqueles cursos nos que se atope inscrito:

Ilustración 8: Páxina "Os Meus cursos"

• Relación dos cursos nos que o usuario esté inscrito. Un lápis aparece xunto a aqueles cursos nos que o usuario ten permisos de profesor (permitindo así que poida actualizar a configuración do curso)

• Aceso directo á ferramenta de Rede Social (a cal será analizada no apartado Rede Social desta guía)

• Profesores e estudantes poden inscribirse a máis cursos existentes

• Profesores e estudantes teñen aceso ao historial de sesións dos sus cursos.

Crear un curso é rápido e fácil, e pode facerse dende a páxina de Os Meus cursos

Ilustración 12: Bloques del menú de usuario

.

Nota : en algús portais, os profesores poden non tener permisos para crear novos cursos e simplemente é o administrador quen les asigna cursos xa creados.

Dalle clic en Crear un curso. Cumplimenta os campos obligatorios (ver Ilustración 13: Creando un curso – versión corta) e fai clic no botón. Xa está.

O curso será visible para o creador do curso e (posteriormente) polos usuarios inscritos ao mesmo. Por defecto, a persoa que crea o curso é responsable da administración do mesmo. Xeralmente será denominado o Propietario do curso ou o Creador do curso.

Para crear o curso, só precisas introducir un único dato, o título ou nome do curso.

Ilustración 13: Creando un curso – versión corta

Facendo clic no enlace de parámetros avanzados, preséntanse opcións adicionais (totalmente opcionais):

• categoría, a elixir dun campo auto-completado (opcional),

• código do curso Introduce un código que corresponda co título do curso, por exemplo mediante unha clasificación numérica (ten en conta que aínda que se introduza en minúsculas, o código automáticamente será convertido a maiúsculas e os símbolos (como , -, e espazos_) serán eliminados,

• idioma empregado para mostrar o entorno do curso (nada che impide usar, por exemplo, Francés aínda que a plataforma esté instalada en Inglés). A elección de idioma non influe no contenido do curso, só na interface.

• opcionalmente, o curso pode ser completado con algúns contenidos demo para orientar ao novo administrador do curso sobre a clase de recursos que pode crear no mesmo (normalmente un exercicio, foro e unha sección de introducción). Tamén pode ser creado completamente en blanco.

Ilustración 14: Crear un curso – versión extendida

A páxina seguinte que aparece na creación do curso suxire varias posibilidades:

• ir directamente ao recén creado curso (a través dun enlace co título do mesmo),

• ir directamente, facendo clic no icono correspondente, a un dos pasos máis frecuentes na configuración do curso:

Coa estrutura vacía xa creada, o seguinte paso é enriquecer o curso coa adición de texto, documentos multimedia, pistas de audio, enlaces, etc.

A maioría das páxinas son rápidamente acesibles a través das lapelas da parte superior da fiestra:

Ilustración 9: Encabezado de Chamilo

As “lapelas” (elementos do menú superior), permiten aceder á páxina de inicio, a relación de cursos, a túa axenda, a páxina de informes/seguimento, a rede social e (se tes a sorte de ser o administrador do portal) ao panel de control e a administración. A última parte (máis á dereita) mostra a cantidade de mensaxes non lidos no buzón, o nome de usuario (de forma que podes comprobar que non estás acedendo por erro con outra conta) que serve como menú desplegable para aceder á rede social, e un enlace para sair do sistema (desconectarse) nun solo clic.

A partir da versión 1.9, este menú se comporta de maneira “responsive” (termo usado para expresar a adaptabilidade da interfaz frente a cambios de tamaño de pantalla, como para o uso de tabletas y smartphones), reducíndose para dar máis espazo ao contido.

Dentro dun curso, móstrase a barra de navegación que atoparías en calqueira outro software.

En Chamilo, esta barra é coñecida como navegación en migallas de pan, (unha referencia ao conto popular Pulgarcito que salvou a vida dos seus irmáns deixando un rastro de migas de pan no bosque para poder atopar o camiño de volta a casa). Este tipo de navegación permite ao usuario atopar o camiño de regreso o seu punto de partida.

O primeiro enlace de “migallas de pan”, na esquerda, mostra o nome do curso, e permite ao usuario regresar á páxina de inicio do curso directamente. Os enlaces á dereita deste punto, dirixen aos elementos do curso nos que o usuario se atope situado.

Ilustración 10: Navegación de Migallas de Pan

Dentro dun curso, a Vista de estudante permite ao profesor ver o curso como un alumno. O enlace entón cambia a Vista de profesor. Facendo clic no novo enlace regrésase á vista normal do docente:

Ilustración 11: Vista de estudante

Con Chamilo pódense xestionar e organizar unha gran cantidade de cursos. Para axudar nesta tarea existen, ademáis das categorías xerais comúns a todos os docentes, as categorías personais. Éstas son só visibles para o docente que as crea, permitíndolle unha organización personalizada dos cursos que xestiona.

Nota : Esta funcionalidade deixará de manterse, é decir o equipo de desenvolvedores non traballará máis nela, e podería ser abandonada no futuro. Seu uso pode ocasionar conflictos cos cursos ordeados na páxina “Os Meus Cursos” cando éstos se atopan rexistrados dentro de sesións de formación.

Antes de entrar máis a detalle na revisión ds ferramentas propostas nos cursos, nos parece importante revisar contigo a interface do editor en liña, ocasionalmente calificado como WYSIWYG, para What You See Is What You Get, que significa que permite editar de maneira visual unha sección ou un documento e que isto se garde como código HTML que permitirá ter unha visualización para o usuario final casi idéntica á que se ten ao momento da edición.

Este editor WYSIWYG cambiou considerablemente na versión 1.10, razón pola cual parécenos importante revisalo.

Neste capítulo, limitarémonos a revisar brevemente as distintas ferramientas dispoñibles. En capítulos posteriores entraremos a explicar cada ferramenta con maior detalle.

Tanto os profesores coma os estudantes poden suscribirse aos cursos existentes no seu campus. Se un profesor se apunta a un curso, será considerado estudante nese curso e non terá aceso ás ferramentas que habitualmente están dispoñibles para os profesores. Se queres apuntarte a un curso como profesor, entón terás que solicitarlle ao propietario do curso que te matricule como tal.

Pulsando sobre o enlace Catálogo de cursos aparecerá o listado de categorías cos seus respectivos cursos. Para apuntarte a un, debes pulsar sobre o botón Inscribirme (un botón verde co símbolo de entrada). Podes empregar a caixa de búsqueda que aparece no catálogo de cursos para localizar o curso do teu interés.

Ilustración 22: Catálogo de cursos

Ao inscribirte a un curso, asignarásete o rol de estudante nese curso.

A lapela Os Meus Cursos permite a visualización dos cursos que poden ser xestionados por o docente (mostran unha icona dun lapis na parte dereita da caixa do curso para distinguilos de aqueles nos que o docente está inscrito como alumno, caso no que non teñen a icona do lapis ao lado).

Para aceder á páxina principal do teu curso, pulsa sobre o nome do curso. Aparecerán tres categorías de ferramentas:

• Creación de contidos: permiten a creación de distintos tipos de contidos no curso.

• Interación: permiten a interacción profesor-alumno ou alumno-alumno dentro do curso.

• Administración: permite configurar as opcións do curso e realizar algunhas tarefas de mantemento.

Ilustración 23: Ferramentas do curso – vista antiga

Podes decidir qué ferramentas verán os alumnos e cales non, pulsando sobre a icona do ollo

que aparece debajo de cada herramienta. A veces muchas herramientas a la vez pueden intimidar al alumno en su primer acceso.

Nota: segundo o caso, o administrador pode haber habilitado ferramentas dispoñibles para os docentes do curso ou pode permitir ferramentas que dependan de extensións específicas (como a búsqueda de texto completo ou a videoconferencia), polo que a túa interface de curso pode non ser exacta á que se mostra nesta captura.

Ilustración 24: Ferramentas de creación de contidos en vista Ipad

Nota : A interface do curso pódese mostrar de maneira diferente dependendo da elección do administrador. Podería, por exemplo, e dnsde la versión 1.8.8, permitir unha visión máis adecuada para dispositivos móviles, como nesta ilustración, a cual úsase por defecto nas versiones 1.9 e posteriores.

Na interface de xestión de cursos, se atopan as seguintes iconas e botóns:

Durante a creación do curso, recoméndase que non permitas aceso aos estudiantes ata que todo esté listo, pois poderían ver un curso incompleto.

Para conseguir isto, o aceso pode restrinxirse dende o apartado de Configuración do curso:

Ilustración 16: Ferramentas de administración do curso

Unha serie de opcións están dispoñibles para o profesor.

Ilustración 17: Configuración do curso - Aceso ao curso

As opcións de visibilidade se atopan na sección “Aceso ao curso” (zona despregable) e son as seguintes:

• Público : acesible a cualqueira usuario, rexistrado ou non na plataforma

• Aberto : todos os usuarios rexistrados na plataforma poden aceder ao curso sempre que se suscribiran previamente ao mesmo (poden facelo dende o catálogo de cursos). É a opción por defecto.

• Privado : o curso é únicamente acesible aos estudantes que foran inscritos ao mesmo por un profesor ou administrador. Asegúrate que a opción de Suscripción esté dispoñible só para os docentes, pois de outra forma os usuarios poderán suscribirse por sí mesmos.

• Pechado : o curso só está dispoñible para o profesor ou administrador. Outros usuarios non poden aceder, ainda que fosen previamente suscritos ao mesmo. Esta última opción é recomendable durante a creación ou periodos de mantemento do curso.

A partir da versión 1.9.10, o administrador tamén ten aceso a un nivel de visibilidade adicional, “Agochado”, que lle permite deshabilitar un curso por completo. Se un curso algún día desaparecera da túa lista como profesor, esta podería ser a razón.

Para empregar esta funcionalidade ve a Os Meus Cursos, selecciona o enlace Ordear os meus cursos para chegar á páxina da ferramenta de organización dos cursos. Fai clic na opción Crear unha categoría persoal de cursos, e completa o nome da categoría que desexas. Por último, fai clic no botón Engadir categoría.

Ilustración 18: Ordear os meus cursos

Ilustración 19: Formulario de creación de categorías personais

A categoría persoal creada aparece nunha lista na parte inferior da páxina. É posible crear varias categorías persoais de cursos.

Ilustración 20: Categoría persoal creada

Pulsa sobre o icono de lápiz que hai ao lado de cada curso para asignarlle unha categoría. No menú despregable que aparece poderás elixir a qué categoría queres asignar ese curso. Unha vez elexida a categoría pulsa sobre o botón de confirmación. Cos cursos ordeados e vinculados a categorías persoais, os cursos na páxina principal quedan máis organizados. Os cursos non asignados a unha categoría persoal móstranse na parte superior da páxina.

Ilustración 21: Categorías persoalizadas de cursos

Para eliminar unha categoría, pulsa sobre a cruz vermella e confirma a túa elección.

Ilustración 26: Ferramentas de creación de contidos

Descripción do curso

A descrición do curso non é obrigatoria, pero permite dunha maneira sintética e global describir o curso e dar unha idea previa do curso aos futuros alumnos.

Esta ferramenta inclúe varias seccións a modo de suxerencia. Se as seccións propostas non encaixan coas túas necesidades, podes crear seccións específicas co nome que queiras:

• «Descrición do curso»,

• «Obxetivos»,

• «Temas»,

• «Metodoloxía» etc,

Podes eliminar seccións en calqueira momento pulsando sobre a icona Eliminar; ou podes editalas usando a icona do lapis.

A descrición está dispoñible para os alumnos dentro do curso, tamén a través do catálogo de cursos (co botón de Descrición). Este botón abre unha fiestra emerxente que mostra a descrición rexistrada previamente polo docente.

Documentos

Esta ferramenta úsase para engadir e organizar documentos ou arquivos (texto, imaxes, audio, vídeo, arquivos HTML, etc.) que van a ser empregados no curso. Nesta ferramenta podes crear todas as carpetas que queiras para organizar a documentación do curso.

Exercicios (tests/exames/probas)

A ferramenta de exercicios utilízase para crear, actualizar ou importar tests e exames no curso. Inclúe funcionalidades para puntuar os tests de maneira automática ou manual, enviar feedback aos alumnos e realizar un completo seguimento do seu progreso. Pódese empregarar de maneira avanzada a ferramenta de tests, de modo que constitúa o corazón dos nosos cursos.

10.2.4 Leccións

Nota: Se ves dende Moodle, esta ferramenta e similar á funcionalidade de organización de bloques da túa páxina principal do curso.

10.2.5 Evaluacións

10.2.6 Asistencias

10.2.7 Ligazóns

10.2.8 Anuncios

10.2.9 Glosario

10.2.10 Progreso do curso

Nota : as leccións creadas dentro do curso tamén poden ser visibles a través da sección «Creación de contidos», o cal podería xerar redundancia. É posible mostralo ou ocultalo usando a icona de doble cadrado na lista das lecciones («Facer visible aos alumnos»).

10.2.11 Blogs

10.2.12 Búsqueda

Independentemente de cualqueira outra ferramenta do curso en particular, é posible configurar unha mensaxe de benvida para o curso. Fai clic na icona Engadir un texto de introdución e aparecerá un editor de texto.

Ilustración 25: Páxina de benvida – texto introductorio

Esta funcionalidade é moi sencilla de usar pero non por iso menos potente: podes usala para poñer unhas palabras de benvida, pero tamén che permite rediseñar por completo a páxina principal, ocultando todas as ferramentas e personalizando ao teu gusto esta sección. Podes incluir textos, vídeos e enlazar ás distintas ferramentas aínda que estén ocultas.

Para personalizar e enlazar ferramentas de Chamilo dende a área de introducción ao curso:

• Oculta todas as ferramentas (pulsando sobre a icona de ollo, que debe quedar en cor gris)

• Pulsa o botón dereito do teu rato sobre calqueira ferramenta á que queiras que accedan os estudantes.

• Selecciona Copiar ruta da ligazón

• Pulsa sobre Agregar un texto de introdución

• Escribe un texto de introdución (podes usar táboas , ou código html externo para posicionar os elementos no lugar exacto no que os precises, e engade unha icona que elixiras para representar o aceso a esa ferramenta.

• Pulsa sobre a icona e con ela seleccionada, pulsa sobre a icona de creación de ligazóns

• « Pega » a ligazón tal e como o gardaches un par de pasos antes (CTRL-V debería funcionar)

• Pulsa sobre o botón de gardar texto de introdución.

Con este cambio, quedarache unha páxina principal do curso totalmente personalizada. Soamente se verán a maiores o pé e a cabeceira do campus.

Co novo editor WYSIWYG (CKeditor), o procedemento de subida de arquivos (fotos ou imaxes, en xeral) é considerablemente distinto das versións anteriores. Por isto preferimos explicar, nuns pasos, o seu funcionamiento.

• Paso 1: abrir o editor WYSIWYG nalgún lugar

• Paso 2: dar clic na icona de paisaxe

• Paso 3: na ventana emerxente, selecionar o botón “Ver Servidor”

• Paso 4: na nova ventana emerxente, usar a sexta icona que representa un disquette cun símbolo “+” verde

• Paso 5: seleccionar o arquivo no teu disco e dar clic en “Abrir”

• Paso 6: cando o archivo sexa subido, dar doble clic no arquivo que se mostra na lista

• Paso 7: na fiestra emerxente orixinal, aparece unha vista previa da imaxe a usar no contenido. Axustar o seu tamaño e aliñación. Unha vez listo/a, podes confirmar e a imaxe quedará inserida no documento editado.

O primeiro elemento importante de coñecer é que a barra de ferramentas do editor WYSIWYG non sempre é a mesma, e é a propósito. Se tiveramos que propor cada vez unhas 30-40 iconas, volvería a interface moi pesada. Por isto, traballamos con docentes no campo para tratar de propor unha primeira visualización que sexa satisfactoria para unha maioría de persoas en cada contexto particular de Chamilo.

Por exemplo, na sección de introdución ao curso, a barra de ferramentas verase como segue.

Aquí atopamos todos os botóns esenciais inmediatamente ao crear a introdución dun curso. Non é (xeralmente) necesario ter opcións como a redacción de fórmulas matemáticas na introdución ao curso.

Sen embargo, conscientes de que existen todo tipo de circunstancias, agregamos un modo “expandido” ao que se accede usando a última icona (4 frechas hacia o exterior) para agrandar a zona de edición á páxina completa e ter o espazo suficiente para engadir ferramentas na barra correspondente, como se ve a continuación.

Neste caso, só expandindo a zona de edición, pasamos de 30 iconas de opcións a máis de 45.

Podes importar un novo documento indo ao cartafol de destino desexado e facendo clic no icono de Subir documentos .

Ilustración 31: Documentos - Iconos – Subir documentos

Aparece a seguinte pantalla:

Ilustración 32: Documentos – Subida de documentos

Fai clic na área verde para explorar os arquivos no teu disco e selecciona un(s) para subir.

Na ventana pop-up, fai clic no botón de confirmación. A subida comeza. Se envías varios arquivos á vez, verás o progreso de subida de cada un en tempo real.

Unha vez finalizada a subida, aparece a seguinte lista de validación:

Ilustración 33: Documentos – Subida de documentos finalizada

A marca verde indica que o documento foi subido con éxito. Fai clic na iconq coa frecha azul de arriba para volver á lista de documentos.

Nota: A lapela de Enviar(Simple) permite empregar o procedemento tradicional de “fiestra de diálogo” para subir documentos. O chamamos Simple porque os usuarios en xeral están máis acostumados a utilizalo, ¡aínda que é realmente un pouco máis complicado de empregar! As opcións de indexado de documentos poden soamente ser atopadas no método Simple (no caso de que o teu administrador habilitara a característica de búsqueda) así como unha opción para descomprimir unha xerarquía completa de arquivos.

Normalmente, o primeiro paso que da un profesor cando precisa agregar contido a un curso é ir á ferramenta Documentos e subir a ela contido xa existente (na forma de PDF, PowerPoint, etc.).

Chamilo permite a importación de todo tipo de documentos (HTML, MS-Word®, MS-PowerPoint® MS-Excel®, PDF, Flash, Quicktime®, OpenOffice.org, LibreOffice, MP3, OGG, AVI, etc.) e pode ser empregado coma un simple catálogo de documentos mentras o profesor constrúe un banco de materiais (unhas poucas semanas, dependendo do contexto).

Podes renomear documentos en cualqueira momento e organizalos en directorios/carpetas. O único aspecto a ter en conta é que o usuario, por suposto, debe ter o software preciso instalado no seu ordenador para ler el documento a súa disposición. Recomendamos o uso de formatos estándar e abertos (ver nota inferior) para evitar ao alumno a necesidade de descargar ou comprar costoso software que poidera ser demasiado específico (por exemplo que non tivera outros usos) ou que resultase difícil de manter.

Con respecto ao almacenamento de ficheiros, precisas estar seguro de organizar os Documentos coidadosamente para facer máis fácil localizalos a posteriori.

Nota : A comunidade Chamilo loita por unha completa liberdade na distribución de material educativo. Desde esta perspectiva, dase unha alta prioridade ao soporte de formatos e aplicacións abertas, como LibreOffice® e o seu formato OASIS en lugar do paquete Microsoft® Office®; OGG (e as súas variantes) en lugar de MP3® ou DivX®; etc. Así, recordamoste que todas as características de Chamilo poidan ser empregadas cun simple navegador de especificacións abertas. A única excepción é a videoconferencia e os exercicios hotspot, que requiren o accesorio de Flash® (o cal é libre pero non aberto). Estamos traballando neste último elemento para aumentar a dispoñibilidade deste tipo de exercicios a dispositivos que non soporten Flash®.

Para lograr unha clara estrutura de almacenamento, Chamilo permiteche crear directorios (cartafols) e subdirectorios facendo clic na icona de cartafol co asterisco amarelo .

Ilustración 29: Documentos – crear directorios

Para crear un directorio:

• Clic na icona de Crear cartafol,

• Introducir o nome do directorio,

• Clic no botón de Crear a cartafol,

• O novo directorio foi creado e podes empregalo xa para almacenar novos documentos.

Se queres crear un subdirectorio, abre o directorio onde queres crealo e segue o mesmo procedimento.

O obxetivo da sección de interacción é brindar ferramentas que permitan a comunicación entre docentes e alumnos, así como entre alumnos. A diferenza que coas ferramentas de producción, o docente non é o único que pode usalas.

Ilustración 27: Ferramentas de Interacción

Axenda

Esta ferramenta permite aos alumnos ter unha axenda do curso na que poden, ademáis de ver eventos que están por vir, engadir os seus.

Compartir documentos

Esta ferramenta permite aos usuarios compartir documentos entre si.

Grupos

Esta ferramenta permite a creación de grupos dentro do curso.

Tarefas

Esta ferramenta permite crear tarefas para que os estudantes as realicen online ou para que as fagan offline e despois as envíen para que o profesor as avalíe. A ferramenta de tarefas está completamente integrada coa ferramenta de informes, permitindo evaluacións rápidas, e facilita o seguimiento de tarefas e resultados obtidos nas mesmas por cada alumno.

Wiki

A wiki é unha ferramenta para estimular a colaboración entre os estudantes e o profesor. Proporciona unha sencilla interface para a producción en común de documentación de aula.

Foro

Usuarios

A ferramenta de usuarios tamén está integrada coa ferramenta Grupos.

Chat

Enquisas

Notas personais

Videoconferencia

Cando creamos un curso novo con contido de exemplo, a ferramenta Documentos contén varios directorios (audio, flash, imaxes__, etc) por defecto.

Estos directorios están destinados a proporcionar axuda adicional para organizar os recursos dentro do curso. Unha vez que se teñen 20 ou máis documentos no directorio raíz, vólvese difícil localizar un documento cando se precisa, porque terás que deslizar a pantalla arriba e abaixo para conseguir ver todos os ficheiros. Por iso, recomendamos non ter máis de 20 ficheiros por cartafol – boa práctica xeral en cualqueira xestión de arquivos.

Eses directorios, por defecto, son invisibles para os alumnos. É decisión do profesor se os alumnos deben ou non ver o seu contido (facendo clic na icona do ollo).

Ilustración 30: Documentos – Lista de directorios por defecto

Por suposto, é posible crear outros directorios empregando a icona de crear cartafol. Para navegar rápidamente dentro da árbore de directorios, unha lista desplegable, denominada Cartafol actual está dispoñible na parte superior esquerda da pantalla, permitindo acceder a cualqueira nivel de directorios en documentos.

Unha vez dentro dun directorio, a icona de “subir un nivel” permite ao profesor voltar atrás un nivel.

O grupo de utilidades da sección de administración, ás que o estudante nunca debe precisar aceder – e polo tanto non existe opción de ocultar ou mostrar as ferramentas – está deseñado únicamente para uso do profesor.

Ilustración 28: Ferramentas de Administración

Xestión de blogs

Aquí o profesor puede crear novos blogs visibles e dispoñibles para os estudiantes na sección de Creación de contidos. Un blog integra xestión de tarefas e usuarios a través dun calendario dentro da propia ferramenta, proporcionando unha xestión efectiva de proxectos colaborativos.

Configuración do curso

Xestiona os parámetros de configuración do curso coma profesor. Estes parámetros están ordeados en varias secciones:

Informes

Esta importante utilidade para o profesor mostra un seguemento dos estudantes en leccións, exercicios, foros, etc., así como o tempo invertido no curso, o porcentaxe de progreso, calificacións, tarefas, número de mensaxes e data de última conexión. É unha potente ferramenta de monitorización que pode aforrar ao profesor unha gran cantidade de tempo e monótono traballo de mantemento.

Mantemento do curso

Aquí podes (e regularmente debes) realizar copias de seguridade do teu curso e exportalas como arquivo. Tamén podes utilizala para importar unha copia previa e borrar todo a parte do contido e datos do curso. Tamén podes usar esta ferramenta simplemente para borrar o curso – sé coidadoso, sen embargo – ¡non hai volta atrás!

Para borrar, editar, ocultar ou mostrar un arquivo ou directorio, usa as opcións da columna dereita na lista de documentos:

Ilustración 37: Documentos - Opcións

Como te darías de conta, as iconas varían dependendo do tipo de documento. Os documentos HTML ofrecen máis posibilidades.

A icona de varita máxica permiteche empregar o documento seleccionado como unha plantilla para crear novos documentos. Esto fai moi fácil asegurar un estilo visual consistente para todos os documentos do mesmo curso.

A icona de PDF permiteche exportar o documento en formato PDF. Esto pode ser particularmente útil se desexas ler o teu curso no tren ou no avión, onde non teñas aceso á túa plataforma e-learning.

Se dentro da ferramenta de Documentos tes varias imaxes e queres velas todas á vez, podes utilizar a opción de presentacións. Para empregar esta opción, tes que facer clic na icona de Ver presentación que atoparas no menú de opcións na parte superior da lista de documentos. A continuación verás unha especie de presentación de diapositivas coas imaxes da carpeta na que te atopes, as cales mostraranse unha a unha; podes cambiar de imaxe facendo clic nas frechas de navegación ubicadas na parte superior dereita da vista de presentación. Cada imaxe ten como pie o seu nome, tamaño e espazo en disco que ocupa.

Ilustración 40: Vista de presentación dunha galería de imaxes

A plataforma ofrece unha maneira máis práctica de ver as imaxes en forma de miniaturas. Para aceder a esta vista, tes que facer clic na icona de Ver miniaturas e verás todas as túas imaxes á vez nun tamaño pequeno tal e como se mostra a continuación.

Ilustración 41: Vista de miniaturas

Adicionalmente nesta vista de presentación tes dispoñibles as Opcións de presentación, ás que podes aceder facendo clic nesta icona , e en dónde poderás modificar a maneira na que se mostran as imaxes.

Unha grande ventaxa de Chamilo fronte a outros sistemas de xestión do aprendizaxe (LMS) é que proporciona un amplio abanico de características para a creación efectiva de contido no curso. A barra de ferramentas da parte superior da páxina de documentos mostra un rango de utilidades de apoio á autoría de contido. Algúns destas iconas aparecen únicamente cando a opción correspondente foi activada polo administrador.

Ilustración 34: Documentos – barra de ferramentas

As iconas marcadas cun asterisco amarelo representan ferramentas de creación. En primeiro lugar, o profesor pode crear documentos multimedia enriquecidos directamente a través da ferramenta documentos, sen necesidade de sistemas externos de autoría. Simplemente facendo clic na icona de crear un documento dentro da carpeta desexada aparece un completo editor online.

Ilustración 35: Documentos – Crear un novo documento

Despois de asignar un nome ao documento, é posible utilizar todas as opcións no editor de texto incrustado para dar formato ao documento. O editor soporta un amplio rango de elementos, incluindo táboas, imaxes, audio, vídeo, Flash, etc. Inclúe un editor html, o que implica que, para aqueles con coñecimentos de programación, ¡non hai límite en términos de enriquecer o contido!

Podes tamén empregar unha serie de plantillas para documentos (dispoñibles na columna esquerda), ou crear e gardar as túas propias plantillas para deseñar novas páxinas.

Unha vez que o documento foi creado/editado, gárdao facendo clic no botón de Crear un documento.

Outros tipos de documentos poden ser creados dependendo do teu navegador e da configuración do portal (consulta ao teu administrador sobre habilitar estas características extra se non as ves na barra de ferramentas).

A ferramenta de Exercicios é xeralmente a funcionalidade de maior interese para os profesores cando están a explorar o mundo do e-learning.

O valor desta ferramenta para os profesores é evidente, ofrece corrección e retroalimentación automática das respostas dos estudantes, o cal non só significa un aforro de tempo para o profesor, se non que ademáis, o alumno pode auto-evaluarse repetidamente sen sentirse cohibido, por exemplo cando o alumno está nun curso de idiomas e precisa aprender novo vocabulario, ou dentro dun curso de matemáticas debe comprender á perfección algún algoritmo. Grazas á automatización da retroalimentación, os alumnos obteñen de maneira inmediata unha resposta sobre o traballo que realizaron sen depender da presencia ou dispoñibilidade do profesor. Así mesmo, as calificacións dos exercicios poden integrarse automáticamente nas evaluacións do alumno xunto con información relativa á resolución do exercicio como datas, número de intentos, etc. que poden axudar ao profesor a realizar un seguimento do progreso dos seus alumnos durante o curso.

Un exercicio ben diseñado pode proporcionar un inestimable valor coma ferramenta de motivación ao alumno. O profesor ten a posibilidade de definir suxerencias e comentarios de retroalimentación tan detallados como o desexe, de tal forma que proveen dun aprendizaxe significativo para o estudante. Adicionalmente, Chamilo ofrece a posibilidade de deseñar tanto preguntas coma comentarios de retroalimentación moi estimulantes para o estudante, ao ofrecer a posibilidade de incorporar texto, imaxes, audio e vídeo.

A ferramenta de Exercicios podería ser chamada tamén ferramenta de Exames, dado que o seu uso non se limita soamente á realización de simples exercicios que van sumando puntos ao final dun capítulo ou módulo. Por exemplo, algúns profesores empregan a ferramenta de Exercicios coma o mecanismo para presentar novo material de estudo (en lugar de simplemente mostrar unha serie de documentos) para con elo mostrar os materiais dunha forma máis interactiva (p.e. Pedindo ao estudiante que conteste unha ou dous preguntas ao final de cada tema). Empregando a ferramenta de exercicios desta maneira, é posible manter máis atento ao estudante e enriquecer a súa experiencia de aprendizaxe grazas á posibilidade de ofrecerlle exercicios interactivos (involucrando opcións de evaluación máis de tipo “formativo” que de tipo “acumulativo”). Tamén é gratificante, e incluso divertido para o profesor o enfrentarse ao reto de crear contidos educativos máis estimulantes e enriquecedores para os seus estudantes.

Por outro lado, é un feito que en ocasións un profesor únicamente precisa un exame formal e cun límite de tempo determinado para os seus estudantes, sen a necesidade de proveer retroalimentación ou calificacións ata unha data determinada. A ferramenta de Exercicios tamén pode ser configurada para funcionar desta forma.

Debido á gran variedade de funcionalidades ou opcións que ofrece, a ferramenta de Exercicios require de certo tempo para aprender a utilizala. Na seguinte sección explícase en detalle como facer uso de todas as funcionalidades da ferramenta de Exercicios en Chamilo.

Por defecto un curso ten unha cuota de espazo de 100MB, sen embargo se se require máis espazo, o administrador da plataforma pode incrementar esta cuota. Para verificar o espazo usado e dispoñible da cuota asignada a un curso hai que acceder á ferramenta de documentos e xusto ao final da lista verás unha mensaxe que indica o porcentaje da cuota do curso que está sendo utilizada.

Ilustración 38: Cuota de espazo do curso

Se consideras que en poucos días alcanzarás ou superarás o límite da cuota de espazo dun curso, contacta co administrador da plataforma e pregúntalle se é posible incrementar o espazo dispoñible do teu curso. Só o administrador da plataforma ten os permisos para levar a cabo esta tarefa.

Ilustración 39: Gráfico de la distribución da cuota de espazo ocupada e dispoñible

Nota: En Chamilo 1.9 a limitación do espazo dispoñible nun curso soamente se aplica para os ficheiros que se suban a través da ferramenta de “Documentos”, polo tanto, os usuarios poden enviar todas as tarefas que requiran sen preocuparse sobre o límite do espazo dispoñible no curso.

Chamilo permíteche copiar todos os documentos, ou un directorio específico, simplemente facendo clic no icono de Gardar (ZIP) na barra de ferramentas superior.

Ilustración 36: Documentos – Descargar unha copia

Tamén é posible copiar un só ficheiro facendo clic na icona de descargar á dereita do nome do ficheiro, ou descargar un directorio específico facendo clic na icona de gardar(ZIP) á dereita na lista de directorios. A icona do maletín permite compartir unha copia do arquivo na súa zona privada da rede social (ver capítulo 35).

Neste punto é pertinente que teñas claro que o término Exercicios empregado nesta ferramenta emprégase de maneira xenérica para describir un amplio rango de actividades de aprendizaxe en liña, os cales xunto coas Tarefas e os Foros, poden ser empregados para crear información de avaliación que poden orientar aos estudantes a mellorar o seu aprendizaxe. Un aspecto clave da ferramenta de Exercicios é que pode ser empregada para proporcionar respostas automáticas ás respostas dos estudantes sen a necesidade de ter que esperar a que o profesor poida respostar. A maneira na que esas respostas automáticas son mostradas e empregadas pode variar grandemente ao largo do camiño que segan os estudantes ao largo do curso. A continuación, suxírense algúns tipos de actividades de evaluación que poden ser implementadas empregando a ferramenta de Exercicios.

• Exames. Refírese a exercicios, xeralmente controlados por un tempo máximo para ser respondidos, para os cales non se proporciona ao alumno unha retroalimentación inmed